مبتنی بر نظریه متوسم؛ سیماشناسی، نشانه شناسی و نمادشناسی یکی از بهترین راههای کشف حقایق و پدیدههای هستی است. بر این اساس ادراک برخی از نمادها و نشانههای تدبیر الهی در حجةالاوداع و در غدیر خم همچون؛ دستور به توقف امت، اعلام ختم رسالت، ابلاغ وصایت، معرفی امامت، گرفتن بیعت و غیره مبدأ پردهبرداری از سیمای حقیقی عید غدیر است.
با این وجود، مبتنی بر نمادها و نشانههای موجود در رخداد آن روز، اعم از محتوای وحی و سیره پیامبر اعظم (ص)، برخی از مهمترین اسرار غدیر خم عبارت است از:
یک: تعیین تکلیف جامعه اسلامی توسط وحی، از طریق تعیین و تثبت حکمرانی مبتنی بر الگوی غدیر؛
دوم: معرفی سامانه ولایت و امامت به عنوان منبع هدایت فکری و اجتماعی و مرجع سلامت فرهنگی و ایمانی؛
سوم: معرفی سیرت و صورت انسان کامل و امام هادی، به عنوان الگوی جامع حیات؛
چهارم: تلاش به منظور فهم نمادها و نشانههای مدلهای بدیل غدیر (نمونههای مقابل).
با این وجود برای فهم الگوی غدیر و با تکیه بر حادثه غدیر میتوانیم سه چهره از الگوها و مدلهای حکمرانی را ترسیم کنیم:
چهره اول. تبیین و تشریح “الگوی حکمرانی ولایت نهاد” است.
سیمای این الگو از حکمرانی در واقعه غدیر خم تجلی یافته است. مهمترین شاخصهای الگوی حکمرانی غدیر عبارت است از: انتصاب توحید گرایانه، مردم سالاری دیندارانه، فطرت خداجویانه، اسوه سازی خالصانه، تدبیر حکیمانه، سیاست صادقانه، انتظار موعود گرایانه، حریت مجاهدانه، شایسته سالاری صالحانه و غیره
این الگو “منشاء امت سازی” و “موتور محرک تمدن توحیدی” است.
دستاورد اجتماعی و سیاسی الگوی حکمرانی غدیر “حیات طیبه” با تکیه بر “مدیریت کوثری” است که از طریق “افزایش آگاهی” و “تعمیق پرهیزگاری” محقق میشود و در اندیشه و رفتار اولیاء الهی و در رأس آنها امیرالمؤمنین (ع) تجلی یافته است. مهمترین جلوههای این الگوی حکمرانی در رسالت حکیمانه نبوی، تدبیر مدبرانه علوی، نهضت حمایت گرانه فاطمی، صلح شرافت مندانه حسنی، حماسه عزت طلبانه حسینی و غیره تا انتظار موعودگرایانه مهدوی و زعامت ولایت مدارانه فقاهتی در عصر حاضر عینیت و تداوم یافته است.
چهره دوم. الگوی غدیر دفع کننده تحمیل و ترویج مدل حکومتی “خلافت وارثانه” است.
رخسار این مدل از حکمرانی در وقایع پس از رحلت نبی مکرم (ص) به ویژه در حاکمیت بنیامیه و بنیمروان تجلی یافته است. مهمترین شاخصهای این مدل عبارت از: اسطوره سازی ناشیانه، حمیت متعصبانه، اشرافیت مستکبرانه، قومیت نژادپرستانه، قدرت طلبی مستبدانه، سلطنت وارثانه و… که شکل دهنده ایده “بدویت جاهلانه” است.
دستاورد اجتماعی و سیاسی “خلافت وراثتی” ارائه مدل “مدیریت جبارانه” است که از طریق “اعمال قدرت قاهرانه” و ” کسب اقتدار ظالمانه” محقق میشود و در عرصه نظر و صحنه عمل طیف گستردهای از سلسلههای فرسوده و فرتوت اموی، عباسی، پادشاهی و… تا مدلهای حکومتی عشیرهای، دودهای و وراثتی دولتهای حاشیه جنوبی خلیج فارس و خلافت داعشی در عصر حاضر را در بر میگیرد.
چهره سوم. الگوی غدیر، نفی کننده تحمیل و ترویج “مدل حکومتی جاهلیت مدرن” با تکیه بر “سرمایه داری سالارانه” است.
سیمای این مدل از حکمرانی از قرون ۱۵ میلادی آغاز و پس کشف قاره آمریکا به اوج رسید. مهمترین شاخصهای این مدل عبارت است از: اصالت انسان مدارنه، دنیاطلبی زیاده خواهانه، فردیت غریزه گرایانه، حیازدایی اباحی گرایانه، سیاستورزی عرفی گرایانه (سکولاریسم)، قدرت طلبی استعمارگرایانه و… که شکل دهنده “لیبرال دموکراسی” و زمینه ساز “تمدن استعمارنو و فرانو” است.
دستاورد اجتماعی و سیاسی “جاهلیت مدرن” مدل “مدیریت تکاثری” است که از طریق “جلب حداکثری ثروت” و “دفع حداکثری شهوت” محقق میشود و در عرصه نظر و صحنه عمل طیف گستردهای از دولتهای لیبرال دموکراسی ریاستی، حزب محوری پارلمانی، پادشاهی مشروطه و… در عصر حاضر را در بر میگیرد.
یافته راهبردی
با توجه به محتوایی درونی و منزلت بیرونی غدیر و با تکیه بر “نظریه ترسیم”؛ مجموعه نمادها و نشانههای متقن و مدون حاکی از وجود یک تدبیر حکیمانه در ارائه طرح وارهای ذهنی و الگوی عینی مطلوب برای حیات انسانی است. مهمترین دستاوردهای الگوی غدیر عبارت است از:
اول. مقصود و مقصد غدیر اقامه ولایت و امامت است. زیرا ولایت و امامت به دلیل برخورداری از عصمت درونی؛ قائم به نفس است و به دلیل برخورداری از حکمت حیات؛ قائمه دین است و به دلیل انتصاب الهی؛ قیم جامعه است.
دوم. غدیرخم یک تدبیر الهی و پدیده اجتماعی است برای تثبیت و ترویج “حاکمیت مدیریت کوثری” مبتنی بر؛ رسالت، ولایت، امامت، هدایت، عدالت، عقلانیت، فضیلت، عزت، رئفت، صداقت، سخاوت، طهارت، رضایت و تربیت” از یک سو و تقبیح و تعلیق “حکومت مبتنی بر خلافت وراثتی و مدیریت تکاثری” مرکب از؛ قدرت، ثروت، لذت، منزلت، وراثت، سلطنت، عصبیت، قومیت، ضلالت، جهالت، رذالت، حسادت، غفلت و نخوت” از سوی دیگر است.
سوم. الگوی غدیر، دومین گام حیات جامعه ایمانی را تبیین و ترسم نمود. “گام اول؛ تدبیر ملکوتی است که با محوریت نبوت و رسالت؛ از سحر هبوط آدم آغاز و تا عصر صعود خاتم” را در بر گرفت و “گام دوم؛ هدیه مُلکی است که با محوریت ولایت و وصایت؛ از افق غدیر آغاز و تا نفخ صور اول” ادامه خواهد داشت.
چهارم. الگوی غدیر کاملترین و جامعترین “الگوی حکمرانی برای معماری حیات طیبه” است. این الگو لطف و کرامت فرهنگی و معنوی جهاندار هستی است که برای جهانآرایی در عرصه اجتماعی و سیاسی ارائه شده است. با این وجود غدیرخم پیش و بیش از آنکه یک “حادثه یا رویداد تاریخی و یا حتی یک انتصاب خوب” باشد یک “ضابطه سازی، یا قاعده نگاری” و یا به تعبیر جامع آن یک “دکترین الگوساز برای حکمرانی متعالی” است.
بنابراین الگوی غدیر “با چنان راهنگاری و راهنمایی و چنین فلسفه حکیمانهای” در پی “انسان سازی، جامعه پردازی، تاریخ سازی، امت سازی و تمدن سازی توحیدی” است.
