لاهیجان در تقاطع توسعه و تخریب

ضرورت بازنگری در مدیریت شهری با رویکرد محیط‌زیستی و اجتماعی

گیل فام / گروه شهری – لاهیجان
لاهیجان، شهری که سال‌هاست نمادِ زیبایی شمال ایران و مزارع چای و گردشگری طبیعی به شمار می‌رود، این روزها با چالش‌هایی روبه‌روست که می‌تواند سرمایه‌ی طبیعی و اجتماعی آن را تهدید کند. کارشناسان محیط‌زیست و فعالان مدنی می‌گویند اگر سیاست‌های شهری از پروژه‌محوریِ تبلیغاتی به مدیریت پایدار و مشارکتی تغییر مسیر ندهد، شهر به‌زودی با بحران‌های جدی‌تری مواجه خواهد شد.

آلودگی رودخانه و بحران پسماند

گزارش‌های محلی نشان می‌دهد بخشی از فاضلاب شهری لاهیجان هنوز به‌طور مستقیم وارد رودخانه‌های این شهرستان می‌شود. این مسئله علاوه بر تهدید اکوسیستم، سلامت ساکنان حاشیه را نیز به خطر انداخته است.
از سوی دیگر، چالش مدیریت پسماند و دفن غیربهداشتی زباله‌ها در مناطق اطراف شهر، یکی از دغدغه‌های اصلی مردم و فعالان زیست‌محیطی است. به گفته کارشناسان، نبود سامانه‌ی تفکیک مبدأ و مراکز بازیافت مؤثر، سبب شده بخش زیادی از پسماندها یا در طبیعت رها شوند یا بدون رعایت موازین محیط‌زیستی دفن شوند. این وضعیت نه‌تنها چشم‌انداز سبز شهر را مخدوش کرده بلکه به منابع آب و خاک آسیب زده است.

توسعه‌ی ناپایدار و پروژه‌گرایی

در سال‌های اخیر، تمرکز بخشی از مدیریت شهری بر طرح‌های زیباسازی و پروژه‌های نمایشی بوده است؛ پروژه‌هایی که در ظاهر چهره‌ی شهر را آراسته می‌کنند اما پاسخ‌گوی نیازهای زیربنایی نیستند. به باور کارشناسان برنامه‌ریزی شهری، ادامه‌ی این روند منابع محدود مالی را به سمت طرح‌هایی سوق می‌دهد که بیشتر کارکرد تبلیغاتی دارند تا تأثیر واقعی بر کیفیت زندگی شهروندان.

نیاز به برنامه‌ریزی یکپارچه و مشارکت مردمی

یکی از ضعف‌های ساختاری مدیریت شهری در لاهیجان، نبود برنامه‌ی جامع و هماهنگ در حوزه‌های فاضلاب، پسماند، فضای سبز و گردشگری است. این حوزه‌ها هرکدام به‌صورت جزیره‌ای اداره می‌شوند درحالی‌که بحران‌های زیست‌محیطی ماهیتی بین‌بخشی دارند.
کارشناسان تأکید می‌کنند که راه نجات شهر از مسیر شفافیت، پاسخگویی و مشارکت شهروندان می‌گذرد. انتشار عمومی داده‌های زیست‌محیطی (مانند کیفیت آب، وضعیت رودخانه‌ها و نقاط تخلیه‌ی فاضلاب) و برگزاری نشست‌های منظم با حضور نمایندگان محلات، می‌تواند گامی مؤثر در بازسازی اعتماد عمومی باشد.

لاهیجان و فرصت‌های از دست‌رفته در گردشگری سبز

ظرفیت گردشگری مبتنی بر چای و طبیعت در لاهیجان هنوز به‌طور کامل فعال نشده است. در حالی که «اکوتوریسم چای» می‌تواند الگویی برای توسعه‌ی پایدار و اشتغال‌زایی بومی باشد، نبود زیرساخت، آموزش و حمایت از کشاورزان باعث شده این فرصت در حد شعار باقی بماند.
ایجاد مسیرهای گردشگری در باغ‌های چای، طراحی بسته‌های تجربه‌ی محلی (از چای‌چینی تا اقامت در خانه‌های روستایی) و سامان‌دهی خدمات گردشگری با رویکرد محیط‌زیستی، می‌تواند درآمد مردم را افزایش داده و انگیزه‌ی حفاظت از باغ‌ها را تقویت کند.

پیشنهادهای کارشناسی برای مدیران شهری

۱. توقف فوری ورود فاضلاب به رودخانه‌ها با اجرای مرحله‌ای شبکه‌ی جمع‌آوری و تصفیه و بهره‌گیری از تصفیه‌خانه‌های پکیجی موقت تا زمان تکمیل شبکه اصلی.
۲. بازطراحی سامانه‌ی پسماند با محوریت تفکیک مبدأ، بازیافت محلی و قراردادهای شفاف با بخش خصوصی.
۳. تدوین برنامه‌ی جامع مدیریت شهری یکپارچه با حضور نمایندگان سازمان محیط‌زیست، اداره آب، شهرداری و دانشگاه‌های محلی.
۴. اجرای طرح‌های طبیعت‌محور مانند ایجاد نوار سبز حاشیه‌ی رودخانه و کاشت گونه‌های بومی برای کاهش فرسایش خاک.
۵. افزایش شفافیت مالی و اطلاع‌رسانی عمومی درباره‌ی هزینه و اولویت پروژه‌های شهری.

هشدار کارشناسان

تجربه‌ی بسیاری از شهرهای شمالی نشان داده که بی‌توجهی به زیرساخت‌های محیط‌زیستی، در نهایت هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی سنگینی به همراه دارد. اگر لاهیجان نتواند میان توسعه و حفظ محیط‌زیست تعادل برقرار کند، زیباییِ معروفش به سرمایه‌ای فرسوده تبدیل خواهد شد.

نتیجه‌گیری :

لاهیجان می‌تواند الگوی موفقی از مدیریت شهری با محوریت محیط‌زیست و جامعه‌ی محلی باشد؛ شهری که فاضلابش را تصفیه می‌کند، پسماندش را سامان می‌دهد و از باغ‌های چای‌اش برای توسعه‌ی گردشگری سبز بهره می‌گیرد. تحقق این هدف نیازمند تصمیم‌های شجاعانه، شفافیت و مشارکت واقعی شهروندان است.
اکنون زمان آن رسیده که مدیریت شهری از «نمایش توسعه» عبور کرده و به سمت «واقعیت توسعه» حرکت کند؛ واقعیتی که در آن کیفیت زندگی، پایداری محیط و کرامت اجتماعی، معیار اصلی موفقیت باشد

پوریا فرهش

لینک کوتاه : http://gilfam.ir/?p=45692

مطالب مشابه

پرداخت ۶۳ میلیارد تومان تسهیلات به دهیاری‌ها | پیش‌بینی ایجاد بیش از ۲ هزار شغل جدید در روستاهای گیلان در سال ۱۴۰۴

پنجمین همایش بزرگداشت میرزا کوچک خان جنگلی در لاهیجان با پرداختن به نقش زنان در نهضت جنگل برگزار شد

تلفیق طبیعت‌گرایی و یادمان شهدا در میدان جهاد رشت

شهردار لاهیجان چهره برتر مدیریت پسماند کشور شد

گامی نوین در رضوانشهر برای حفاظت از طبیعت

نمایشگاه «پروانه‌های بازیافتی رنگارنگ» در لاهیجان گشایش یافت

خیابان چای در لاهیجان نامگذاری شد

پایان جشنواره چای در لاهیجان؛ شروع دوباره پرسش‌ها از سیاست‌های معطل مانده

ناصر مسعودی درگذشت

فعال‌سازی دو کمیته آموزش و نظارت برای ساماندهی پسماند در بخش رودبنه