5 خبر برتر/ آخرین اخبار روز/ سر تیتر اخبار1/ سرتیتر اخبار/ عناوین اخبار/ گیلان/ مجله/ مجله خبری/ محیط زیست

یکشنبه, نوامبر 16th, 2025

کد خبر : 45831

جنگل‌هایی که بی‌صدا خالی می‌شوند؛

بررسی شکاف‌های نظارتی در حوزه منابع طبیعی لاهیجان

اداره منابع طبیعی لازم است به‌صورت دوره‌ای آمار گشت‌ها، مناطق حساس، زمان‌های پوشش و نحوهٔ پایش را منتشر کند تا میزان تناسب امکانات با حجم تهدید قابل ارزیابی باشد.

گیل فام / جنگل‌های لاهیجان در ماه‌ها و سال‌های اخیر با حجم قابل توجهی از قطع درختان و خروج چوب مواجه بوده‌اند؛ موضوعی که در گزارش‌های رسانه‌ای، واکنش‌های مردمی و مشاهدات میدانی بازتاب گسترده‌ای داشته است. بسیاری از نقاط جنگلی با بقایای تازهٔ برش و انباشت چوب مواجه‌اند و ساکنان محلی از شنیدن مداوم صدای اره‌برقی، به‌ویژه در ساعات کم‌تردد، خبر می‌دهند. در مواردی نیز براساس روایت اهالی، فاصلهٔ زمانی میان اعلام تخلف و حضور نیروهای حفاظتی طولانی بوده و عملاً امکان مداخله مؤثر کاهش یافته است.

این وضعیت در حالی رخ می‌دهد که اداره منابع طبیعی براساس قانون، مجموعه‌ای از وظایف مشخص و شفاف در حوزه حفاظت، پایش، احیا و مدیریت جنگل‌ها دارد. مرور میدانی و رسانه‌ای شرایط موجود نشان می‌دهد میان این وظایف قانونی و واقعیت اجرایی، شکاف‌هایی وجود دارد که نیازمند بازنگری جدی است.

۱) گشت‌زنی و پایش مستمر جنگل‌ها

گشت‌های حفاظتی باید با پوشش کافی و زمان‌بندی مناسب، توان پیشگیری و واکنش سریع داشته باشند. با این حال، گزارش‌های ضبط محموله‌های بزرگ چوب در سطح استان نشان می‌دهد بخش قابل توجهی از تخلفات پس از خروج محموله از جنگل شناسایی می‌شوند. این الگو نشانه‌ای از «کاستی در پوشش میدانی» است.

لازم است اداره منابع طبیعی نقاطی که در همجواری اراضی شخصی قرار دارند و احتمال آتش‌سوزی عمدی وجود دارد را به‌صورت ویژه پایش کند. این مناطق به‌دلیل احتمال سهل‌انگاری یا عمدی بودن خطر، نیازمند توجه مضاعف هستند.

علاوه بر آن، دهیاران و مسئولان محلی باید توجیه شوند که در مواقع حساس، مسئولیت حقوقی و گزارش‌دهی دارند. اطلاع‌رسانی به موقع در صورت مشاهده هرگونه آتش‌سوزی یا شرایط خطرناک، پیشگیری از خسارت گسترده و کاهش پیامدهای زیست‌محیطی را تضمین می‌کند.

در صورتی که آتش‌سوزی عمدی رخ دهد و مسئول محلی آن را اطلاع ندهد، طبق مقررات قانونی، می‌تواند در معرض پیگرد قانونی قرار گیرد. بنابراین، آموزش و ایجاد انگیزه برای گزارش‌دهی فوری، بخشی ضروری از مدیریت پیشگیرانه و حفاظت جنگل است

لازم است اداره منابع طبیعی به‌صورت دوره‌ای آمار گشت‌ها، مناطق حساس، زمان‌های پوشش و نحوهٔ پایش را منتشر کند تا میزان تناسب امکانات با حجم تهدید قابل ارزیابی باشد.

۲) زمان پاسخ به گزارش‌های مردمی

سامانه‌های گزارش مردمی زمانی اثربخش‌اند که «زمان رسیدن نیرو» متناسب با فوریت تخلف باشد. برخی گزارش‌های محلی نشان می‌دهد فاصلهٔ زمانی ثبت گزارش تا حضور نیروها طولانی بوده و این تأخیر، امکان جلوگیری از تخلف را کاهش داده است.

۲) زمان پاسخ به گزارش‌های مردمی

اعلام رسمی «میانگین زمان واکنش» یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های ارزیابی عملکرد نظارتی است. نبود این داده، فضای ابهام ایجاد می‌کند و ارزیابی دقیق را ناممکن می‌سازد.

⸻

۳) کنترل محموله‌های چوب و مسیرهای خروجی

نظارت بر مسیرهای حمل چوب و تطبیق بارنامه‌ها از وظایف مهم حوزه حفاظت است. با وجود اقداماتی چون کشف محموله‌های بزرگ، هنوز پرسش‌هایی دربارهٔ اینکه آیا ساختار موجود با سطح تخلفات اخیر همخوانی دارد یا خیر، مطرح است.

افزایش حجم تخلفات ثبت‌شده، لزوماً نشانه ضعف نیست؛ اما نشان می‌دهد ظرفیت ساختار فعلی، نیازمند تقویت و بازنگری است تا پیشگیری بر کشف مقدم شود.

⸻

۴) شفافیت در فرآیند صدور و اجرای مجوزهای قطع درخت

قطع درختان دارای مجوز، فرآیندی فنی و قانونمند است و باید با نظارت دقیق انجام شود.
با این حال، گزارش‌های محلی حاکی از این است که در برخی موارد، هنگام برش درختان مجاز (درختان چکش‌خورده)، درختان فاقد مجوز نیز هم‌زمان قطع و همراه محموله‌های مجاز منتقل می‌شوند.

نکته کلیدی:
مجوز قطع آغاز یک فرآیند نظارتی است، نه پایان آن. لازم است پس از برش درختان دارای مجوز، بازدید میدانی دقیق انجام شود تا:
• تطابق تعداد، نوع و محل برش با مجوز صادرشده بررسی شود،
• آثار برش روی تنهٔ درختان و مسیر خروج کنترل شود،
• و در صورت مشاهده مغایرت، پیمانکار یا مجری با مسئولیت قانونی و قراردادی خود مواجه شود.

تهیه گزارش برداشت نهایی، بازدید پس از قطع و تطبیق شماره درختان چکش‌خورده با مجوز، باعث می‌شود پیمانکار بداند «اثر برش هر درخت» قابل پیگیری است و احتمال تخلف کاهش می‌یابد.

⸻

۵) برخورد با تصرف اراضی ملی

تصرف اراضی ملی یکی از پیچیده‌ترین چالش‌های منابع طبیعی است. گزارش‌هایی از مقاومت یا تنش هنگام اجرای احکام رفع تصرف وجود داشته که ضرورت انسجام در اجرای مأموریت را نشان می‌دهد.

اما نکته مهم‌تر این است که طولانی شدن روند رسیدگی یا تأخیر در اجرای احکام، پرونده‌ها را پیچیده‌تر می‌کند. در برخی موارد، گذشت زمان باعث شده متصرفان برای خود ادعای حقوقی بدون پشتوانه قابل قبول تصور کنند و هنگام آزادسازی زمین، جایگاه طرح ادعا در افکار عمومی معکوس شود؛ به‌طوری که متصرف سابق در مقام مطالبه‌گر ظاهر می‌شود و دستگاه متولی در موضع پاسخ‌گویی قرار گیرد.

برای جلوگیری از این وضعیت:
• پرونده‌های تصرف در بازه زمانی مشخص رسیدگی شوند،
• اجرای احکام بدون وقفه انجام شود،
• و گزارش کامل پرونده‌های مختومه و در حال اجرا به‌صورت دوره‌ای منتشر گردد.

⸻

۶) احیا، نهال‌کاری، مقابله با فرسایش و برنامه‌های آبخیزداری

حفاظت از جنگل تنها با جلوگیری از تخلف کامل نمی‌شود؛ بخش مهمی از مأموریت اداره منابع طبیعی، احیا، بازسازی و آبخیزداری است.

با وجود اهمیت این حوزه‌ها، داده‌های منظم و عمومی درباره میزان احیا، تعداد نهال‌های کاشته‌شده، درصد موفقیت کاشت و وضعیت عرصه‌های آسیب‌دیده موجود نیست. این کمبود اطلاعات مشخص نمی‌کند که مناطقی که سال گذشته دچار آتش‌سوزی، لکه‌برداری یا قطع درخت شده‌اند، امروز در مسیر بهبود هستند یا خیر.

ضرورت انتشار گزارش‌های فصلی

لازم است منابع طبیعی حداقل هر فصل گزارش شفاف و قابل استناد دربارهٔ موارد زیر به رسانه‌های محلی ارائه دهد:
• مساحت احیاشده،
• تعداد نهال‌های کاشته‌شده در مناطق آسیب‌دیده،
• درصد موفقیت کاشت،
• وضعیت عرصه‌هایی که سال گذشته دچار آتش‌سوزی یا قطع درخت بوده‌اند،
• و ارزیابی کارشناسی از روند بازگشت پوشش گیاهی.

آبخیزداری و مهار فرسایش

با توجه به نام رسمی اداره، عملکرد در حوزه آبخیزداری و کنترل فرسایش نیز اهمیت حیاتی دارد. تا کنون گزارش منظم و دسترس‌پذیر درباره پروژه‌های آبخیزداری و اقدامات کنترل فرسایش در لاهیجان منتشر نشده است. مشخص نیست:
• عملیات مهار روان‌آب‌ها اجرا شده یا خیر،
• سازه‌های کنترل فرسایش در مناطق پرشیب احداث شده‌اند یا خیر،
• وضعیت رسوب‌گذاری و آبراهه‌ها چگونه است،
• و چه برنامه‌ای برای مناطق حساس و مستعد فرسایش وجود دارد.

شفافیت در این حوزه، هم مطالبه قانونی و هم مطالبه عمومی است و امکان ارزیابی کارشناسی عملکرد منابع طبیعی را فراهم می‌کند.

⸻

جمع‌بندی و درخواست برای شفافیت

مشاهده شرایط فعلی جنگل‌های لاهیجان—از تخلفات متعدد تا نارضایتی مردم نسبت به زمان واکنش—نشانهٔ شکاف‌های اجرایی و کمبود داده‌های شفاف است، نه لزوماً تخلف یا سوءنیت.

برای بازگشت اعتماد عمومی و امکان ارزیابی مستقل، انتظار می‌رود اداره منابع طبیعی لاهیجان:
۱٫ گزارش سالانه عملکرد حفاظتی منتشر کند،
۲٫ زمان متوسط رسیدن نیروها به گزارش‌های مردمی را اعلام کند،
۳٫ فهرست مجوزهای قطع درختان را در دسترس عموم قرار دهد،
۴٫ نقشه نقاط حساس و کانون‌های تخلف را منتشر کند،
۵٫ برنامه ارتقای تجهیزات، نیروی انسانی و گشت‌های میدانی را ارائه دهد،
۶٫ گزارش فصلی از احیا، نهال‌کاری، آتش‌سوزی‌ها و پروژه‌های آبخیزداری و فرسایش به رسانه‌ها ارائه شود.

شفافیت، هم امکان اصلاح فرآیندها را فراهم می‌کند و هم مشارکت مردمی در حفاظت از جنگل‌ها را تقویت خواهد کرد.

نویسنده: پوریا فرهش

لینک کوتاه : http://gilfam.ir/?p=45831

مطالب مشابه

پرداخت ۶۳ میلیارد تومان تسهیلات به دهیاری‌ها | پیش‌بینی ایجاد بیش از ۲ هزار شغل جدید در روستاهای گیلان در سال ۱۴۰۴

پنجمین همایش بزرگداشت میرزا کوچک خان جنگلی در لاهیجان با پرداختن به نقش زنان در نهضت جنگل برگزار شد

تلفیق طبیعت‌گرایی و یادمان شهدا در میدان جهاد رشت

شهردار لاهیجان چهره برتر مدیریت پسماند کشور شد

گامی نوین در رضوانشهر برای حفاظت از طبیعت

نمایشگاه «پروانه‌های بازیافتی رنگارنگ» در لاهیجان گشایش یافت

خیابان چای در لاهیجان نامگذاری شد

پایان جشنواره چای در لاهیجان؛ شروع دوباره پرسش‌ها از سیاست‌های معطل مانده

ناصر مسعودی درگذشت

فعال‌سازی دو کمیته آموزش و نظارت برای ساماندهی پسماند در بخش رودبنه