نگاهی به پروژه سنگ فرش میدان چهارپادشاهان لاهیجان؛ بازآفرینی شهری یا اتلاف منابع به قلم دکترحسین نصیری کامران

پروژه سنگ فرش کردن حد فاصل فلکه های وحدت و
انقلاب اسلامی یا احیای میدان چهارپادشاهان

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی گیل فام، چند صباحی است پروژه سنگ فرش میدان وحدت تا میدان انقلاب اسلامی لاهیجان، یکی از سوژه های مورد بحث مردم و مسئولین شده است. شهرداری به تازگی ادامه عملیات ساخت سنگ فرش را از اداره کل راه و شهر سازی گیلان تحویل گرفت تا خود این پروژه را به سرانجام برساند.

برخی از کارشناسان و متخصصان نگران ادامه عملیات این پروژه هستند.«دکترحسین نصیری کامران» دکتری شهرسازی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین، کارشناس ارشد شهرسازی با گرایش برنامه ریزی شهری و منطقه ای از دانشگاه هنر اصفهان و کارشناس مهندسی عمران از دانشگاه آزاد اسلامی تهران، یاد داشتی پیرامون مباحث علمی این پروژه نوشته است که در ذیل می خوانید:

پیش از آنکه به واژه باز آفرینی بپردازم، تاکیدم بر واژگان فلکه و میدان است، زیرا هنوز تعریف این دو واژه نه تنها برای عموم بلکه برای بسیاری از مسوولان روشن نیست. فلکه گره ای ترافیکی است و علی القاعده برای تسهیل حرکت سواره طراحی و ساخته می شود، مانند فلکه وحدت و فلکه انقلاب اسلامی لاهیجان، در صورتی که میدان فضای شهری اصلی یک شهر است که محل بروز تعاملات و تظاهرات اجتماعی آنچنان که در شهرهای قدیمی سابقه دارد، می باشد، مانند میدان چهارپادشاهان(وحدت) لاهیجان در پیش از خیابان کشی های دهه ۳۰ که منجر به احداث خیابان کاشف شرقی و غربی و حافظ شمالی و جنوبی گردید. بی پرده می گویم از پروژه ای که هنوز در انتخاب موضع خود در قبال مفهوم میدان و فلکه سردرگم است، نمی توان انتظار طراحی، برنامه ریزی و اجرای درخور داشت.

وقتی به واژه بازآفرینی شهری بر می خوریم، انبوهی از واژگان مشابه، مترادف و مرتبط با آن مانند؛ تعمیر و نگهداری، بهسازی، بازیافت، مراقبت، حمایت، استحکام بخشی، توان بخشی و توانمند سازی، بهبود، نوسازی، تجدید حیات، انطباق، دگرگونی و دگردیسی مفهوم، حفاظت، احیاء، بازسازی، تخریب، پاکسازی، دوباره سازی، الگویابی مجدد، وحدت بخشی و بازگویی مفهوم یک فضای شهری به ذهن متبادر می شود. سوالی که مطرح می شود آن است که رویکرد پروژه سنگ فرش کردن حد فاصل فلکه های وحدت و انقلاب اسلامی کدام یک از موارد فوق است.

زمانی که از نحوه برخورد با بافت های شهری چه برخوردهای منعطف و چه تهاجمی گفته می شود، نمی توان بدون مطالعه نظریه پردازان مرمت شهری چون؛ اوژن ویوله لودوک، جان راسکین، کامیلو بویی تو، کامیلو سیت، لوکا بلترامی، لئوناردو بنه ولو، گوستاو جیووانی، پاتریک گدس، لوکور بوزیه، لوئیس مامفورد، کوین لینچ، آلدو راسی، کنزو تانگه، راب کریر، رابرت ونچوری، کریستوفر الکساندر، چارلز جکنز، برنارد چومی، تری فارل، رنزو پیانو و… درباره باز آفرینی شهری تصمیم گرفت. رویکرد انتخابی در پروژه فوق الذکر با کدامیک از نظریه های مرمت شهری انطباق بیشتری دارد و رویکردش کدام یک از رویکردهای برنامه ریزی، طراحانه یا مصلحانه است و بر پایه کدام فلسفه، سنت گرا، مدرن یا پسا مدرن استوار است. درنهایت چشم انداز این فضای شهری پیاده مداری است و حاکمیت حرکت پیاده بر حرکت سواره است یا نه، سواره رو خواهد بود. به طور خلاصه سه رویکرد بهسازی، نوسازی و بازسازی مهم ترین نحوه رویکرد ها در برخورد با بافت مساله دار شهری اند.

رویکرد بهسازی در برخورد با کالبد نسبتا سالم اما با عملکرد فرسوده، با هدف بقا در یک برنامه اجرایی معمولا کوتاه مدت به تغییر، تدقیق کاربری ها با تاکید بر شکل در مقیاس زیر محله و کوی اقدام می شود. مراحل بهسازی شامل؛ بازیافت، مراقبت، جلوگیری و ضمانت، حمایت، استحکام بخشی، توانمند سازی، بهبود، سازماندهی و باز آبادانی است. نمونه این نوع برخورد را می توان تا حدودی در پایان نامه کارشناسی ارشد معماری مهندس صمد توانا (در حدود سال ۱۳۷۰) در مورد طراحی کف و بدنه و پیشنهاد اصلاح کاربری های محدوده میدان چهار پادشاهان مشاهده کرد.

رویکرد دیگر با عنوان نوسازی که فرض بر عملکرد تا حدودی مناسب و در عوض بافت و کالبد فرسوده است که احیای بافت در برنامه طراحی شهری میان مدت و با تاکید بر کاربری ها و تغییر در شکل فضای شهری در مقیاس محله و برزن را مشاهده می کنیم. مراحل نوسازی شهری عبارتند از؛ تجدید حیات، انطباق، به روز کردن، تبدیل و دگرگونی، حفاظت، نو شدن، احیاء و تعمیر. نمونه این نوع برخورد در مورد بافت میدان چهارپادشاهان را می توان تا حدودی در پایان نامه کارشناسی ارشد شهرسازی مهندس کامیار چایچی (در حدود سال ۱۳۹۰) دید.

اما وقتی فضای شهری هم در کالبد و هم در عملکرد دچار فرسودگی باشد، در واقع به فرسودگی کامل فضایی شهری تعبیر می شود، به رویکرد بازسازی یعنی تخریب و ساخت مجدد با برنامه ریزی بلند مدت در مقیاس شهری به تنظیم کاربری و تعریف شکل کالبدی شهری پرداخته می شود. بازسازی شامل مراحل تخریب، پاکسازی، آوار برداری و دوباره سازی است. پایان نامه کارشناسی ارشد معماری مهندس حامد میرزا طبیبی لاهیجی (در حدود سال ۱۳۸۰) در مورد طراحی مجموعه میدان چهار پادشاهان تقریبا نمونه ای از این نوع برخورد با بافت است. هر یک از رویکرد های گفته شده با توجه به برداشت از وضع موجود و استفاده از نظریه ها و تجارب مرمت شهری در سایر شهرها اتخاذ می شوند دارای مزیت هایی هستند و بدیهی است کامل و بی نقص هم نیستند.

اما واژه باز آفرینی (Regeneration) به معنای معاصر سازی یا تمدید نسل و از نو سر برآوردن و همچنین نو شدن و بروز شدن است. باز آفرینی شهری یعنی ایجاد فضای شهری جدید با حفظ ویژگی های اصلی ضایی(کالبدی و فعالیتی) قدیم همچنین حفظ شباهت های ظاهری و تفاوت های رفتاری و هنجاری آن است. در باز آفرینی شهری سعی بر ارائه شخصیت و هویت متفاوت و نزدیک به مفهوم قدیمی فضای شهری است. هدف باز آفرینی شهری حفظ ویژگی ها و ارزش های کهن فضا و خلق ویژگی های جدید و متناسب با نیاز روز در یک رویکرد چند گانه بهسازی، نوسازی و بازسازی است. در واقع باز آفرینی شهری تعریف مجدد ارزش های کهن برای پاسخگویی به نیاز های معاصر است که در برنامه های مقطعی یا مستمر و کوتاه یا بلند مدت ارائه می شود.

با همه این تفاصیل، سوال اینجاست؛ کدام طرح فرادست پروژه باز آفرینی میدان چهار پادشاهان را به عنوان یک طرح موضعی پیشنهاد کرده و رویکرد آن چه بوده است؟ آیا شکل و الگوی کهن میدان چهار پادشاهان، مطالعه شده و طرح مورد بحث با آن مطابقت دارد؟

باز آفرینی مفهوم کارونسراهای قدیمی تخریب شده در مسیر خیابان کاشف شرقی در طرح چه جایگاهی دارند؟ نحوه استفاده از بازار روز شماره یک همان است که شهرداری پیشنهاد داده، یعنی پارکینگ عمومی است؟ این محل در مرکز شهر محل پاتوق و شرط بندی افرادی خاص شده که بسیاری از شهروندان ترجیح می دهند اتومبیل خود را در آن متوقف نکنند. ضمنا ایجاد پارکینگ در محدوده مرکز شهر خود باعث تولید سفر خواهد شد و شهروندان با فرض تامین پارکینگ برای سفر به مرکز شهر مبادرت به استفاده از خودروی شخصی می کنند.

وقتی از نیاز های امروز صحبت می شود، سوال اساسی این است؛ نیاز خودرو ها یا انسان ها؟ باید به این پرسش پاسخ داده شود خواست و نیاز شهروندان چیست؟ شاید ممنوعیت حرکت سواره با شرایط امروز و خواست عمومی شهروندان مطابقت نداشته باشد. اما هدف باید حاکمیت حرکت پیاده و دوچرخه بر حرکت سواره و اتومبیل باشد. ممنوعیت پارک حاشیه ای و کوتاه کردن زمان توقف و اعمال عوارض مخصوص تردد و قیمت گذاری پارکینگ ها به نسبت نزدیکی و دوری از مرکز شهر مانند بسیاری از شهرهای تاریخی دنیا می تواند در افزایش هزینه تردد و توقف در مراکز شهری موثر باشد که در نهایت منجر به استفاده از وسایل نقلیه عمومی، دوچرخه و پیاده مداری خواهد شد.

همچنین استفاده از مصالح و روش های بومی در کف سازی، بدنه سازی و پوشش گیاهی و مبلمان شهری فضای شهری در ایجاد حس تعلق و باز سازی و تداوم خاطرات بین نسلی موثر است. تعریف شهروندان قدیمی لاهیجان از سنگ فرش کف سازی است که در آن از قلوه سنگ های رودخانه ای که در کنار یکدیگر استفاده شده است نه استفاده از سنگ های مکعبی که معمولا در فرایند سنگبری به عنوان محصول ثانویه بدست می آید. قلوه سنگ های رودخانه ای که بر اثر فرسایش به مغز سنگ معروف می شوند، در مقابل سایش بسیار مقاومند و یادآور سنگفرش میدان چهار پادشاهان، تازه بازار و سایر میدان ها و میدانچه های لاهیجان هستند. معماری دروغ یعنی اینکه با مصالح جدید بخواهیم فرم های قدیمی را تقلید کنیم.

بعید است با سنگ فرش کردن یک محدوده که با الگوی کهن مطابقت ندارد تحولی در عملکرد فضایی بوجود آید. برداشتن آسفالت و ریختن بتن و دوباره کاری ها، زمانی که نتیجه ای در مفهوم، شکل و فعالیت فضای میدان چهار پادشاهان نداشته باشد، جز اتلاف منابع چیز دیگری نیست.
منبع: پایگاه خبری تحلیلی سل تی تی

لینک کوتاه : http://gilfam.ir/?p=6572

مطالب مشابه

پرداخت ۶۳ میلیارد تومان تسهیلات به دهیاری‌ها | پیش‌بینی ایجاد بیش از ۲ هزار شغل جدید در روستاهای گیلان در سال ۱۴۰۴

پنجمین همایش بزرگداشت میرزا کوچک خان جنگلی در لاهیجان با پرداختن به نقش زنان در نهضت جنگل برگزار شد

تلفیق طبیعت‌گرایی و یادمان شهدا در میدان جهاد رشت

شهردار لاهیجان چهره برتر مدیریت پسماند کشور شد

گامی نوین در رضوانشهر برای حفاظت از طبیعت

نمایشگاه «پروانه‌های بازیافتی رنگارنگ» در لاهیجان گشایش یافت

خیابان چای در لاهیجان نامگذاری شد

پایان جشنواره چای در لاهیجان؛ شروع دوباره پرسش‌ها از سیاست‌های معطل مانده

ناصر مسعودی درگذشت

فعال‌سازی دو کمیته آموزش و نظارت برای ساماندهی پسماند در بخش رودبنه